Dariusz Gzyra

Deanimalizacja – zwierzę jako brakujący punkt odniesienia

X Międzynarodowe Forum Etyczne
„Moralny status zwierząt”
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN
Kraków, 20-22 czerwca 2018 r.

Streszczenie wystąpienia

Proces deanimalizacji jest symbolicznym i rzeczywistym zanikaniem zwierzęcia i świadomości jego krzywdy w praktykach kulturowych współczesnych wysokorozwiniętych społeczeństw. Jako problem opisywany był przez wiele autorek i autorów. Jedną z nich jest Carol J. Adams, amerykańska pisarka i aktywistka działająca na rzecz kobiet i zwierząt. Jej wydana po raz pierwszy w roku 1990, a później wielokrotnie wznawiana, książka The Sexual Politics of Meat: A Feminist-Vegetarian Critical Theory, jest jedną z najczęściej komentowanych książek poświęconych etycznym aspektom relacji człowieka i zwierząt. Autorka rozwija w niej, w kontekście praktyk społecznych dotyczących zwierząt i statusu zwierzęcia w kulturze, pojęcie „nieobecnego punktu odniesienia” (absent referent). Zauważa, że eksploatowane przez ludzi zwierzęta stają się nieobecnym punktem odniesienia na trzy sposoby: 1) poprzez fakt dosłownej nieobecności, ponieważ ich przemiana w mięso wiąże się nieuchronnie z końcem jednostkowego życia 2) poprzez język, który ułatwia wymazanie śladów obecności zwierzęcia w produktach powstałych jego kosztem 3) wówczas, gdy los zwierzęcia jest zinstrumentalizowany, przekształcony w metaforę egzystencji i losu kogoś innego. We współczesnych rozważaniach, prowadzonych w ramach vegan studies, głównie za sprawą prac Laury Wright, mówi się również o czwartym przejawie nieobecności zwierzęcia – w ramach niemotywowanej etycznie praktyki weganizmu. Natomiast antropolożka Noelie Vialles przeprowadza (w książce Animal To Edible) szczegółową analizę procesu deanimalizacji we współczesnej rzeźni. W referacie przeanalizuję – na podstawie prac Adams, Wright i Vialles – wybrane przejawy zanikania zwierzęcia jako punktu odniesienia.