Dariusz Gzyra

Problem osobowości zwierząt pozaludzkich we współczesnej teorii praw zwierząt

referat wygłoszony na ogólnopolskiej konferencji „Takie jak my?”

Uniwersytet Szczeciński, Wydział Humanistyczny (Szczecin, 28-30 września 2012 r.)

Abstrakt:

Pojęcie osoby było i jest w filozofii jednym z kluczowych i starszych, nie dziwi więc wielość koncepcji określających kto osobą jest, a kto nie, jakie cechy stanowią o przynależności do tej grupy bytów i jakie znaczenie ma bycie osobą dla statusu moralnego. Również współczesne teorie praw zwierząt odnoszą się – krytycznie lub pozytywnie – do pojęcia osoby i wykorzystują je, modyfikując w oryginalny sposób względem zastanych koncepcji. Ograniczając zainteresowanie do współczesnych teorii praw zwierząt implikujących abolicjonizm, czyli przekonanie o konieczności całkowitego porzucenia wykorzystywania zwierząt pozaludzkich, prześledzę stosunek do pojęcia osoby w pracach Toma Regana i Gary’ego L. Francione. Analiza argumentacji i konkluzji obu filozofów daje dwie odmiennie odpowiedzi co do użyteczności pojęcia osoby przy przyznawaniu statusu moralnego zwierzętom pozaludzkim. Regan nie podejmuje się definiowania pojęcia osoby, odnosząc się jedynie do jego kantowskiego sposobu rozumienia, uznaje jego niewystarczalność dla teorii praw zwierząt i uzupełnia swoją teorię o pojęcie podmiotu życia (subject-of-a-life) i swoiście rozumianej wartości przyrodzonej (inherent value). Francione przyznaje zwierzętom status osoby, traktując je jako zdolne do odczuwania (sentient) nie-rzeczy z prawem do niebycia niczyją własnością, posiadające istotne interesy, które powinny być brane pod uwagę zgodnie z zasadą równego poszanowania. Wśród licznych podobieństw obu teorii, kwestia stosunku do pojęcia osoby jest jednym ze znaczących wyróżników ich odmiennego charakteru.

Więcej tekstów i referatów w tym miejscu.