Dariusz Gzyra

Carnism – niewidzialna ideologia. Norma kulturowa traktowania zwierząt pozaludzkich na podstawie prac Melanie Joy

Abstrakt referatu na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej UKRYTE W KULTURZE
Instytut Kultury Polskiej UW (Warszawa, 10–11 grudnia 2015 r.)

Krzywdzące wykorzystywanie zwierząt jest częścią naszej kultury. Większość zwierząt kategoryzowanych jako tzw. gospodarskie uwikłana jest w praktykę chowu przemysłowego, co oznacza nie tylko śmierć, ale i życie pełne cierpienia. Produkty powstałe tak wysokim kosztem są wszechobecne. Pomimo skali zjawiska, krzywda zwierząt pozostaje w cieniu. Nieuświadomiona pozostaje także możliwość wyboru nieroszczeniowego modelu relacji człowieka z resztą zwierząt. Jednocześnie, podobnie rozwinięte zwierzęta, tzw. towarzyszące, mają nieporównanie wyższy status w kulturze.

Melanie Joy jest profesorem psychologii i socjologii, autorką książki Why We Love Dogs, Eat Pigs, and Wear Cows, w której wprowadziła pojęcie karnizmu (carnism). To tyleż powszechny, co niewidzialny system przekonań, w ramach którego krzywdzenie niektórych zwierząt uważane jest za dopuszczalne. Joy analizuje realia traktowania zwierząt w społeczeństwach zachodnich. Opisuje niespójność, wybiórczą empatię i zestaw licznych racjonalizacji własnego udziału w krzywdzie. Śledzi proces tworzenia normy społecznej i umacniania wiodącej ideologii relacji człowieka z resztą zwierząt, wspólnoty przekonań i praktyk. Wskazuje na mocno zakorzenione mechanizmy obronne, funkcjonujące tak na poziomie społecznym, jak i psychologicznym, które ułatwiają transformację empatii w apatię.

W referacie prześledzę myśl Joy, zdefiniuję pojęcie karnizmu, porównam go do pojęcia szowinizmu gatunkowego, wprowadzonego przez psychologa Richarda Rydera i prac innych autorów zajmujących się niespójnością postaw wobec zwierząt (np. Jamesa Serpella).

Więcej moich tekstów i informacji o konferencjach/wykładach itd.: http://gzyra.net/omnie/teksty

Ukryte w kulturze | gzyra.net