Kontynuując aktywizm słów, o którego potrzebie i efektywności jestem przekonany nie mniej niż o wadze czynów, rozpocząłem współpracę z Dziennikiem Opinii Krytyki Politycznej. Cieszę się z pomysłu uruchomienia internetowej gazety, w zamierzeniu twórców skoncentrowanej na „prezentowaniu opinii, a nie newsów lub rozrywki”. Nie wierzę w obiektywizm informacji. Czytaj dalej
Zostałem zaproszony do udziału w debacie inaugurującej cykl „Jak urządzić świat?”, a organizowanej przez Gazetę Wyborczą. Będzie to specjalna debata, bo z młodzieżą licealną. Spotkanie ma charakter otwarty. Debata odbędzie się 20 listopada 2012 r. o godz. 15:00 w siedzibie Agory w Warszawie przy ul. Czerskiej 8/10. Debacie towarzyszy publikacja kilku tekstów, ciekawych, acz miejscami zdecydowanie wymagających komentarza. Z opisu wydarzenia:
Ustawa o ochronie zwierząt mówi, że „zwierzę nie jest rzeczą”. Ale w rzeczywistości, według polskiego prawa, jest rzeczą: można je kupić, sprzedać, można dostać za nie odszkodowanie. I można go używać: do jedzenia, na skóry, do doświadczeń, dla rozrywki. Czy zwierzę powinno być rzeczą? A może powinno mieć jakieś prawa? Jakie? Uważa się, że człowiek ma prawo używać zwierząt do swoich celów (tak, jak ma prawo używać zasobów naturalnych Ziemi) bo jest na wyższym poziomie rozwoju: umysłowego, moralnego, duchowego. Jeśli tak, to może powinno być odwrotnie: powinien mieć szczególne obowiązki wobec zwierząt? A może podział na ludzi i zwierzęta w świetle współczesnej nauki i etyki się przeżył? Może należy przyznawać uprawnienia każdej żywej istocie proporcjonalnie do jej możliwości odczuwania szczęścia i cierpienia? Może wykorzystywanie zwierząt, tak, jak wykorzystywanie niewolników, powinno zostać w ogóle zakazane? A przynajmniej uznane za niemoralne? Bo czy rzeczywiście nie moglibyśmy dziś żyć nie wykorzystując zwierząt?
Niżej dwa cytaty z książki Janet Biehl „Rethinking Ecofeminist Politics”, wydanej w roku 1991, a więc nieco historycznej, ale interesującej. Tak, to w ramach poszukiwania takiego feminizmu, którego moja męska immunologia – a chciałbym myśleć, że po prostu ludzka – nie odrzuca. Nie mówię, że tym razem go znalazłem, póki co obserwuję swoje reakcje. Przy okazji polecam tekst „Naprawiając błędy ekofeminizmu” z Łajki. To jedno z niewielu miejsc ze śladem Biehl w polskojęzycznym internecie. I jeszcze coś w ramach poszukiwania koneksji – ten sam cytat, który wybrałem niżej, umieścił w swojej książce „Nonsense on Stilts: How to Tell Science from Bunk” (w rozdziale The Science Wars II: Do We Trust Science Too Little?) również Massimo Pigliucci, którego od dłuższego czasu podczytuję i podsłuchuję. Istotne, że dowiedziałem się o tym już po tym, jak dokonałem swojego wyboru cytatu. Biehl pisała tak: Czytaj dalej
Apateizm, podobnie jak np. slaktywizm, ingredientyzm czy fleksitarianizm, to są te interesująco brzmiące słowa, którymi możecie się posłużyć w inteligentnym towarzystwie, aby zaciekawić sobą (że co? jaki izm?) i dać wyraz swojemu zainteresowaniu tzw. współczesnością. To stosunkowo nowe pojęcia, które mnożą się w odpowiedzi na potrzebę kategoryzacji wszystkiego, co się da, a nawet więcej. Trudno powiedzieć, czy narodziły się, żeby stać się klasykami czy efemerydami. Rozumiem potrzebę porządkowania, chociaż jako ktoś, kto bardzo lubi ład, potrzebuje go i dąży do niego, wiem dokładnie, że dążenie to byłoby pozbawione wartości, gdyby świat mu się nie wymykał. Ilekroć kategoryzuję, zostaję na końcu z obfitą szufladką fenomenów i stanów będących w ramach mentalnej bilokacji w wielu miejscach jednocześnie lub nie będących nigdzie indziej jak w miejscu, które można określić tylko jedną kategorią – niekategoryzowalne. Szczerze: szczególnie pociągające jest to, czego nie można usidlić inaczej niż jako wymykające się. Czytaj dalej
Zapowiada się kolejna bardzo ciekawa konferencja poświęcona stosunkowi człowieka do reszty zwierząt: The Experience of Animality in Culture, Science and Common Sense. Zorganizowana zostanie przez Instytut Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Odbędzie się w dniach 11-13 października 2012 r. w sali konferencyjnej Instytutu przy Dobrej 72 (obok Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego). Na specjalnej stronie konferencji można zapoznać się z programem, przeczytać abstrakty wystąpień i poznać prelegentów. Z opisu: Czytaj dalej
Koniec września i październik będą dla mnie czasem kilku wyjazdów z Warszawy. Z przyjemnością stwierdzam, że co jakiś czas ktoś chce mnie gdzieś zaprosić i posłuchać, a przynajmniej zgodzić się, że przyjadę. Zapraszam i ja: do Lublina i Szczecina na prezentację, a do Gliwic na panel dyskusyjny, w którym wezmę udział. Przy okazji zachęcam do spojrzenia na tematykę prezentacji, które dotychczas przedstawiałem przy różnych okazjach w różnych miejscach Polski i do współpracy – z każdą z nich mogę przyjechać również do Was.
Tymczasem rozkład jazdy na koniec września i październik (będę to jeszcze uzupełniał): Czytaj dalej
Ciało jest fragmentem. Własne jest jedynym fragmentem, którego na pewno nie można zawłaszczyć, bo nie można się go zrzec. Oddalenie pretensji do ciała jest śmiertelne. Nie jest najważniejsze co to znaczy, że ciało jest. Naprawdę liczy się tylko to, że jest. Nawet, jeśli jest złudzeniem, to rzeczywistym. Ból prawdziwy czy złudny, wszystko jedno, doświadczany zawsze jest niewątpliwy. Ciało, obręb (lepiej: centrum) samopoczucia, w którym rodzi się unikalny wymiar interakcji części składowych i wyodrębnionego fragmentu z resztą. Somatyczne jest wykrywaczem specjalnego pasma świata. Ciało jest strukturą, której niesamodzielność uprawdopodobnia nie tylko samą siebie, ale i to, co ją dopełnia. Niesamodzielność zakłada fragmentaryczność, a więc i całość, do której fragment należy. Zastanawiające jest, że ból jest instancją, którą czuje się jako weryfikację ciała, jednocześnie jest tym uczuciem, które nie potrzebuje odniesień do czegoś poza nim samym. Jakkolwiek może być kojarzony z określonym bodźcem, gdy zaistnienie, staje się samowystarczalnym centrum. Czytaj dalej
We wtorek 3 lipca w warszawskiej Wyższej Szkole Psychologii Społecznej odbędzie się wykład Tomasza Witkowskiego „Inteligencja Makiaweliczna. Rzecz o pochodzeniu natury ludzkiej”. Witkowski, psycholog, autor wielu książek i artykułów, a niegdyś wykładowca uniwersytecki, dokonał kilka lat temu bardzo ciekawej prowokacji, wykazującej w bolesny sposób brak zdrowych nawyków sceptycznych tam, gdzie z pewnością powinny być. W czasopiśmie Charaktery opublikował tekst opisujący wymyśloną przez siebie psychoterapię. Redakcja, w której zasiadają również osoby z tytułami naukowymi, bez mrugnięcia okiem oddała łamy totalnym bzdurom, z premedytacją przygotowanym przez Witkowskiego wedle najlepszego przepisu: dobrze sformułowana nowinka, zapewnienie o skuteczności terapii, trochę żargonu i naszpikowanie czymś, co przypomina fakty, najlepiej obfite naszpikowanie. W ramach kolejnych prób „oczyszczania psychologii z hochsztaplerstwa” napisał książkę „Zakazana psychologia. Pomiędzy nauką a szarlatanerią”, której kilkudziesięciostronicowy fragment można przeczytać na tej stronie (pdf). Witkowski pisze: Czytaj dalej
Słowa zmieniają ludzi. Są aktywizmem. Książki, publicystyka, rozmowy, dyskusje, argumenty – to wszystko dosłownie ma siłę sprawczą! Czy tylko to? Ależ nie, ale życie bez słów i bez świadomego wysławiania jest ubogie w unikalny wymiar. Kiedy patrzę na swoje życie, widzę radykalne zmiany, których katalizatorem były słowa innych. Ludzie zmieniają ludzi. Byłem inny. Na każdym etapie zmiany wydawało mi się, że mam rację i za każdym razem ostatecznie przeważyły przeciwne, stając się moimi. Na szczęście miałem też wątpliwości, miejsca wolne od betonu, gościnne dla tego, co rosnąc może rozsadzić światopogląd. Nie umiem założyć, że w przyszłości nie dokonają się we mnie kolejne ważne zmiany, chociaż z czasem – niestety – plastyczność może maleć. W każdym razie wciąż próbuję je prowokować konfrontując siebie w słowach z innymi: szukam źródeł weryfikacji poza sobą, podważam swoje racje. Czytaj dalej
It is noteworthy that in all languages the greater part of the expressions relating to inanimate things are formed by metaphor from the human body and its parts and from the human senses and passions. Thus, head for top or beginning; the brow and shoulders of a hill; the eyes of needles and of potatoes; mouth for any opening; the lip of a cup or pitcher; the teeth of a rake, a saw, a comb; the beard of wheat; the tongue of a shoe; the gorge of a river; a neck of land; an arm of the sea; the hands of a clock; heart for center (the Latins used umbilicus, navel, in this sense); the belly of a sail; foot for end or bottom; the flesh of fruits; a vein of rock or mineral; the blood of grapes for wine; the bowels of the earth. Heaven or the sea smiles; the wind whistles; the waves murmur; a body groans under a great weight. The farmers of Latium used to say the fields were thirsty, bore fruit, were swollen with grain; and our rustics speak of plants making love, vines going mad, resinous trees weeping. Innumerable other examples could be collected from all languages. All of which is a consequence of our axiom (120) that man in his ignorance makes himself the rule of the universe, for in the examples cited he has made of himself an entire world. So that, as rational metaphysics teaches that man becomes all things by understanding them (homo intelligendo fit omnia), this imaginative metaphysics shows that man becomes all things by not understanding them (homo non intelligendo fit omnia); and perhaps the latter proposition is truer than the former, for when man understands he extends his mind and takes in the things, but when he does not understand he makes the things out of himself and becomes them by transforming himself into them.
Giambattista Vico ([1774] 1970) The New Science of Giambattista Vico. Tran. from the third edition by Thomas Goddard Bergin and Max Harold Fisch. Ithaca, NY: Cornell University Press. (wydanie polskie: Giambattista Vico: Nauka nowa. Tłum. Jan Jakubowicz. Oprac. Sław Krzemień-Ojak. Warszawa 1966)
Cytat za: John O’Neill, Five Bodies. Re-figuring Relationships, SAGE Publications 2004