Dariusz Gzyra

Użyteczność jako kryterium ochrony zwierząt

Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Praktyki wobec zwierząt w XXI wieku” – Różnice kulturowe w traktowaniu zwierząt

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Poznań, 14-15.10.2019 r.

(streszczenie referatu)

Słowa kluczowe: zwierzęta; status moralny; użyteczność; wartość instrumentalna; kryteria ochrony

Na początku roku 2019 rozpętała się w Polsce gorąca publiczna dyskusja nad decyzją rządu o zabiciu w ramach polowań zbiorowych wielu tysięcy dzików. Znacznie ograniczenie populacji tych zwierząt miało pomóc w ograniczeniu rozprzestrzeniania się wirusa afrykańskiego pomoru świń. W ramach krytyki tej decyzji często przywoływano argument odwołujący się do użyteczności dzików dla ekosystemu. Podkreślano, że dziki „są gatunkiem o dużym znaczeniu dla zachowania równowagi w ekosystemach leśnych”, „pełnią w lasach rolę sanitarną”, żywiąc się m.in. owadami będącymi szkodnikami drzew, gryzoniami oraz padliną, a „buchtując w poszukiwaniu pokarmu i roznosząc nasiona, odgrywają ważną rolę w naturalnym odnowieniu lasu i w procesach obiegu materii w przyrodzie”. Określano więc wartość zwierząt poprzez wskazanie ich użyteczności – jest to przykład wartości instrumentalnej. Referat jest próbą odpowiedzi na następujące pytania: Jak często ludzie odwołują się do tego rodzaju motywacji ochrony zwierząt? Czy jest to strategia przypisywania statusu moralnego właściwa tylko niektórym środowiskom, narodom, kulturom, czy przeciwnie – jest uniwersalna? Jakie są rodzaje użyteczności zwierząt? Jakie inne wartości mogą być podstawą ochrony zwierząt i czy w praktyce ludzie się do nich odwołują? Czy istnieje etyczna hierarchia wartościowania zwierząt?